یازدهمین سالگرد فعالیت مریخ‌نورد فرصت در سیاره سرخ :

 
7 بهمن 1393
مریخ نورد فرصت در آستانه 11 سالگرد فعالیت بر سطح مریخ عکس‌های متعددی از بالای دماغه تریبیولیشن گرفته است که اعضای تیم هدایتگر این ماموریت بعضی از این عکسها را در قالب یک عکس موزاییکی پانوراما ترکیب کرده‌اند. ناسا دوم بهمن امسال این عکس پانوراما را منتشر کرد.
 

 

مریخ‌نورد فرصت در آزمایشگاه JPL ناسا پیش از پرتاب به سوی مریخ

 

از زمانی که مریخ نوردهای دوقلوی روح و فرصت روی مریخ فرود آمدند 11 سال می‌گذرد. روح در 14 دی 1382 و 20 روز بعد فرصت در در 4 بهمن 1382 روی سطح مریخ فرود آمدند. بعد از چند هفته نخست کاوشگر "روح" کار خود را شروع کرد.

ماموریت آنها فقط 90 روز مریخی (92 روز زمینی) برای یافتن شواهدی درباره وجود آب جاری در گذشته مریخ درنظرگرفته شده بود که هر دوی آنها مدارک متعدد و قاطعی یافتند و از انجام موفق آزمایش‌ها سربلند بیرون آمدند. با این حال با اتمام این مدت آنها با قدرت به فعالیت خود ادامه دادند تا اینکه با بروز توفان‌های مریخی و برخی مشکلات دیگر ارتباط کاوشگر روح با زمین در 2 فروردین 1389 به کلی قطع شد و یک سال بعد مرگش رسما اعلام شد.

اما مریخ نوردفرصت همچنان فعال است، هرچند اخیرا در حافظه آن برای نگهداری اطلاعات و ارسال آنها به زمین مشکلاتی پیش آمده است. این ربات از سال 2011 دهانه اندیور (Endeavour) را که قطر آن 22 کیلومتر است را کشف و بررسی کرد و اخیرا از دماغه‌ای به نام تریبیولیشن (Cape Tribulation به معنی دماغه رَنج) بالا رفته است. مریخ نورد فرصت با دوربینش عکس‌های متعددی از بالای این دماغه گرفته است که اعضای تیم هدایتگر این ماموریت بعضی از این عکسها را در قالب یک عکس موزاییکی پانوراما ترکیب کرده‌اند. ناسا دوم بهمن امسال عکس پانورامای زیر را به مناسبت یازدهمین سالگرد فعالیت مریخ نورد فرصت منتشر کرد.

برای دانلود این عکس با حجم بالا اینجا کلیک کنید.

مریخ‌نورد فرصت درحال حاضر 41.62 کیلومتر را در سطح سیاره سرخ طی کرده و در سال اخیر رکورد پیمودن مسافت را بین کاوشگرها روی سیاره های دیگر شکسته است. رکورد قبلی از آن کاوشگر لوناخود 2 در سال 1352 بود که 39 کیلومتر را بر سطح ماه پیموده بود.

 

 

نمای پانورامایی که مریخ نورد فرصت از بالای دماغه تریبیولیشن گرفته و ناسا دوم بهمن امسال آن را منتشر کرده است. از فن رنگ‌آمیزی غیرواقعی برای نشان دادن تفاوت‌ها در نوع مواد موجود در سطح مریخ برای پردازش این عکس استفاده شده است.

چشم مشتری، کوچک‌تر از همیشه

 
اندازه‌گیری‌های جدید تلسکوپ فضایی هابل نشان می‌دهد که طوفان بزرگ سطح مشتری به طور چشمگیری کوچک‌تر از چیزی است که تاکنون تصور می‌شد.
 
لکه سرخ مشتری، بزرگ‌ترین طوفان منظومه شمسی، کوچک‌تر از اندازه‌ای است که تا به حال تصور می‌شد. داده‌های جدید تلسکوپ فضایی هابل نشان می‌دهد که اندازه لکه سرخ مشتری که حدود سه برابر کره زمین تخمین زده می‌شد، تنها کمی بزرگ‌تر از زمین است.
محققان هنوز از علت اصلی کوچک شدن لکه مشتری مطمئن نیستند، اما این احتمال وجود دارد که فعالیت ناشناخته‌ای در جو این سیاره باعث کم شدن انرژی و ضعیف شدن این طوفان شده باشد.
به نظر می‌رسد که کوچک شدن این لکه شتاب زیادی گرفته است. رصدهای آماتوری این لکه در سال ۲۰۱۲/۱۳۹۱ نشان داد که قطر این لکه هر سال حدود ۱۰۰۰ کیلومتر کوچکتر می‌شود. اما اکنون لکه سرخ بسیار کوچک‌تر شده است. این داده‌ها از عکس‌های هابل در سال‌های ۱۹۹۵/۱۳۷۴، ۲۰۰۹/۱۳۸۸ و ۲۰۱۴/۱۳۹۳ به دست آمده است.
تصویر لکه سرخ مشتری در سال‌های ۱۹۹۵، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۴

یوهان کپلر .

یوهان کپلر یک اخترشناس و ریاضیدان آلمانی بود. از کودکی استعداد بسیار در ریاضیات داشت و در دانشگاه توبینگن از شهرهای آلمان تحصیل کرد. در بیست و دو سالگی معلم ریاضیات شد و به مطالعه در رابطه با اخترشناسی پرداخت. با بررسی مدارهای اجرام آسمانی توجه تیکو براهه اخترشناس دانمارکی را به خود جلب کرد و شاگرد و دستیار او شد. پس از مرگ تیکو براهه نوشته های او به کپلر رسید. کپلر با استفاده از پژوهشهای بیست ساله تیکو براهه قانونهایی را بیان کرد که به نام قوانین کپلر شهرت دارد. کپلر نخستین کسی است که اصول واقعی روش کار با تلسکوپ را بیان کرد. مهمترین اثر او کتاب نجوم جدید است.

جیووانی دومینیکو کاسینی .

 

اخترشناس فرانسوی ایتالیایی تبار و استاد نجوم دانشگاه بولونیا بود و بیشتر اوقات به رصد ستارگان می پرداخت. او مدت حرکت وضعی مریخ و مشتری را به دست آورد و چهار قمر زحل را کشف کرد. با ارزشترین کار علمی وی تعیین اختلاف منظر مریخ و تعیین فاصله سیاره مریخ از زمین بود. او به همین طریق توانست فاصله خورشید از زمین را به دست آورد اما نتیجه این کار چندان درست نبود. در سال 1669 میلادی لویی چهاردهم پادشاه فرانسه وی را به پاریس دعوت کرد. کاسینی این دعوت را پذیرفت و بقیه عمر را در پاریس گذراند.

پییر دو لاپلاس .


 

اخترشناس و ریاضیدان فرانسوی در خانواده ای فقیر به دنیا آمد و به مساعدت و تشویق عموی کشیش خود به تحصیل روی آورد. در شانزده سالگی به دانشگاه کان راه یافت و با شوق هرچه تمامتر رشته ریاضیات را دنبال کرد. در 18 سالگی عازم پاریس شد و با نوشتن رساله ای درباره مکانیک توجه دالامبر را جلب کرد و به استادی ریاضیات مدرسه نظام پاریس دست یافت. یکی از مسائلی که لاپلاس برای یافتن راه حل آن اقدام کرد مسئله بی نظمی مدار سیارات بود که دانشمندان از مدتها قبل به آن پی برده بودند. لاپلاس این مشکل را حل کرد و نظریات خود را در کتاب بزرگی به نام مکانیک سماوی شرح داد. انتشار این کتاب از سال 1799 تا سال 1825 میلادی طول کشید. در این سالها حوادث سیاسی عمده ای در فرانسه جریان داشت و لاپلاس با تدابیر خاصی از این جریانها گذشت.

ویلیام هاگینز

ویلیام هاگینز یک اخترشناس انگلیسی بود که در جوانی به تحقیقات میکروسکوپی علاقه داشت. اما در سال 1865 میلادی به ساختن رصدخانه ای در نزدیکی لندن اقدام کرد و از آن پس به تحقیقات و رصدهای نجومی روی آورد. در سال 1863 میلادی از تحقیقاتی که درباره خطوط طیفی به عمل آورد اعلام داشت که همان عناصری که در زمین وجود دارد در ستارگان نیز یافت می شود که در آن زمان گفتاری حیرت انگیز بود. وی در سال 1866 میلادی برای نخستین بار طیف یک سحابی را مورد مطالعه قرار داد و ثابت کرد که اطراف آن را گاز هیدروژن فرا گرفته است. هاگینز با استفاده از تحقیقات فیزو در مورد تعمیم اصل دوپلر به بزرگترین کشف علمی خویش نایل آمد. وی دریافت که اگر ستاره ای به زمین نزدیک شود یک نوع جابه جایی به طرف بنفش در خطوط طیفی آن روی می دهد. حتی توانست از روی مقدار جابه جایی سرعت را در امتداد دید تعیین کند.

 

بو جعفر محمد بن موسی خوارزمی

خوارزمی ابو جعفر محمد بن موسی از دانشمندان بزرگ ریاضی و نجوم می باشد از زندگی خوارزمی چندان ا طلاع قابل اعتمادی در دست نیست الا اینکه وی در حدود سال 780 میلادی در خوارزم(خیوه کنونی) متولد شد شهرت علمی وی مربوط به کارهایی است که در ریاضیات مخصوصاٌ‌ در رشته جبر انجام داده به طوری که هیچیک از ریاضیدانان قرون وسطی مانند وی در فکر ریاضی تاثیر نداشته اند اجداد خوارزمی احتمالاٌ اهل خوارزم بودند ولی خودش احتمالاٌ از قطر بولی ناحیه ای نزدیک بغداد بود. به هنگام خلافت ماموی عضو دارالحکمه که مجمعی از دانشمندان در بغداد به سرپرستی مامون بود، گردید خوارزمی کارهای دیونانتوس را در رشته جبر دنبال کرد و به بسط آن پرداخت خود نیز کتابی در این رشته نوشت .

ادامه مطلب ...

شخصیت های علم نجوم:

هرمان جوليوس اوبرت

هرمان جوليوس اوبرت (1989-1894) يكي از پيشگامان و تئوريسين‌هاي بزرگ تاريخ عصر فضا به شمار مي‌رود. او به همراه تسيلكوفسكي و گودارد پدران دانش و مهندسي موشك‌هاي پرتابگر به حساب مي‌آيند. اوبرت در جواني نظرات و تحقيقات خود را به صورت چند كتاب منتشر كرد و در زمان جنگ جهاني دوم به طور مداوم در مراكز تحقيقات موشكي آلمان نازي به كار مشغول بود. بعد از جنگ، آمريكايي‌ها و ساير متحدان غربي آنها از دانش اوبرت و همكارانش استفاده زيادي كردند.

 

رازهای 40 ساله کلاهک یخی مریخ .

دانشمندان نحوه تشکیل کلاهک یخی شمال مریخ را مجدداً بررسی نمودند. این بررسی یک شکاف عظیم، بزرگتر از 'گرندکانیون' و یکسری مسیرهای مارپیچی را شامل می شود. جک هالت و ایساک اسمیت از دانشگاه تگزاس با استفاده از داده های راداری به دست آمده از مدارپیمای MRO ناسا، ژئولوژی کلاهک یخی شمال این سیاره سرخ را مورد کاووش قرار دادند.

صفحات بزرگ یخی بر روی زمین اساسا به وسیله جریان یخ شکل می گیرد.اما در مریخ نیروهای دیگری دخیل بوده و در نهایت منجر به تشکیل کلاهک های یخی قطبی شده. کلاهک یخی شمال کوهی از لایه های یخ و خاک به عمق بیش از 3 کیلومتر است و مساعت آن اندکی بزرگتر از تگزاس می باشد. دانشمندان با استفاده از آنالیز داده های راداری قادرند لایه ها را کنار زده و چگونگی تشکیل این کلاهک یخی در طول زمان را آشکار سازند.

ثبت پروژه های عظیم فضايي توسط ژاپني ها .

لونا رينگ٬ تصويري از خط استواي ماه. (اعتبار تصوير: شي مي زو/ Shimizu)

گاهی اوقات دنیای واقعی و اتفاقات روزمره حتی از رویا و تصورات بسیاری از ما انسان ها نیز پیشی می گیرد. "انرژی" .بله، این واژه که به دفعات آن را شنیده اید یکی از مهمترین نیازهای انسان در کره زمین بوده و مشکلات حاصل از کاهش منابع سوختی و انرژی روز به روز در حال افزایش است. محققین و دانشمندان زیادی برای پیدا نمودن روش های جدیدی که بتوانند برطرف کننده نیازهای سوختی در کره زمین باشد در تلاشند و اینبار ژاپنی ها طرحی باورنکردنی ارائه داده اند!

نظرتان درباره يك جمع كننده خورشيدي بر سطح ماه كه قادر است انرژي را به زمين انتقال دهد چيست؟! اين طرح که "لونا رینگ" خوانده می شود توسط يك كمپاني ژاپني 200 ساله ارائه شده است. اين كمپاني با نام شي مي زو Shimizu)) به خاطر تكنولوژي هاي آينده و ارتقاء ساختارهاي گوناگون به خود مي بالد. در مورد لونا رينگ بايد گفت در واقع مجموعه اي از سلولهاي خورشيدي است كه قادر خواهد بود همانند يك كمربند در طول تمام 11000 كيلومتر خط استواي ماه قرار گرفته و يك دستگاه انتقال ليزري٬ يك پرتو ليزر متراكم پر انرژي را به سوي ايستگاه هاي دريافت كننده روي زمين خواهد فرستاد.